Trans yağların ne kadar sağlıksız olduğuna artık şüphe yok.
Buna rağmen günümüzde artan sağlık sorunları, bazı hataları yapmaya devam ettiğimizin göstergesidir. Bu yazımızda trans yağlar nedir sorusuna detaylı bir bakış sunmaya çalışıyoruz.
CDC’ye göre Kalp hastalığı Amerika Birleşik Devletleri’ndeki insanların birincil ölüm nedeni olarak görülmektedir (1).
Rakamların yüksekliği ve tehlikenin hızındaki artış bizi daha da çok tedirgin etmektedir. Öyle ki sadece ABD’de her 36 saniyede bir kişi kalp hastalığından ölüyor. (1)
Kalp hastalığı riskini arttıran major faktörlerden bir tanesi ise trans yağlardır.
Bu konu üzerine yapılan 24 araştırmanın incelenmesi sonucunda trans yağ tüketiminin kardiyovasküler hastalık riskini doğrusal bir şekilde artırdığı görülmüştür. (2)
Bunun yanında trans yağ tüketiminin, yetişkinlerde LDL gibi kan lipit değerlerinde artış meydana getirdiğini göstermiştir. (3)
Trans yağ tüketimi yetişkinlerde diyabete de neden olur. Örneğin; 80.000’den fazla kadında yapılan büyük bir araştırma, en çok trans yağ tüketenlerin % 40 daha yüksek diyabet riskine sahip olduğunu belirtmiştir. (9)
Yapılan çalışmalar yetişkinler üzerinde olmasına karşın özellikle trans yağ tüketiminin daha fazla olduğu çocuklarda da durum farklı değildir.
Tüketilen trans yağlar, çocukluk çağında dahi damar sertleşmesine, kan lipit değerlerinde bozulmalara, 9 yaşında dahi insülin direncine ve kalp problemlerine yol açabilmektedir. (4), (5), (6), (7).
Peki beslenmemizdeki Trans yağları azaltmak için neler yapabiliriz? (8)
- Meyveler, sebzeler, baklagiller, balıklar ve kabuklu yemişlere yönelik bir beslenme düzeni oluşturabiliriz.
- Kırmızı et ve şekerli yiyecek ve içecekleri sınırlayabiliriz.
- Naturel Sızma Zeytinyağı gibi doğal, hidrojenlenmemiş bitkisel yağları daha en sık kullanabiliriz.
- Kısmen hidrojenize ve hidrojenize bitkisel yağlar ile yapılmış gıdaları satın almaktan kaçınabliriz.
- Kurabiyeler, krakerler, kekler, trans yağ içerebilecek yiyeceklere örnektir. Bu tür gıdaları kısıtlayabiliriz.
- Ticari olarak kızartılmış yiyecekleri, katı yağ veya kısmen hidrojenize bitkisel yağlarla yapılan fırınlanmış ürünleri sınırlayabiliriz. Bu yiyecekler sadece yağ açısından çok yüksek olmakla kalmaz, aynı zamanda bu yağın da trans yağ olması muhtemeldir.
KAYNAK:
(1) Centers for Disease Control and Prevention. Underlying Cause of Death, 1999–2018. CDC WONDER Online Database. Atlanta, GA: Centers for Disease Control and Prevention; 2018. Accessed March 12, 2020.
(2) Zhu Y, Bo Y, Liu Y. Dietary total fat, fatty acids intake, and risk of cardiovascular disease: a dose-response meta-analysis of cohort studies. Lipids Health Dis. 2019;18(1):91. Published 2019 Apr 6. doi:10.1186/s12944-019-1035-2
(3) Effects of dietary fatty acids and carbohydrates on the ratio of serum total to HDL cholesterol and on serum lipids and apolipoproteins: a meta-analysis of 60 controlled trials. Mensink RP, Zock PL, Kester AD, Katan MB. Am J Clin Nutr. 2003 May; 77(5):1146-55.
(4) Atherosclerosis of the aorta and coronary arteries and cardiovascular risk factors in persons aged 6 to 30 years and studied at necropsy (The Bogalusa Heart Study). Berenson GS, Wattigney WA, Tracy RE, Newman WP 3rd, Srinivasan SR, Webber LS, Dalferes ER Jr, Strong JP. Am J Cardiol. 1992 Oct 1; 70(9):851-8.
(5) Prevalence and extent of atherosclerosis in adolescents and young adults: implications for prevention from the Pathobiological Determinants of Atherosclerosis in Youth Study. Strong JP, Malcom GT, McMahan CA, Tracy RE, Newman WP 3rd, Herderick EE, Cornhill JF. JAMA. 1999 Feb 24; 281(8):727-35.
(6) Utility of childhood non-high-density lipoprotein cholesterol levels in predicting adult dyslipidemia and other cardiovascular risks: the Bogalusa Heart Study. Srinivasan SR, Frontini MG, Xu J, Berenson GS. Pediatrics. 2006 Jul; 118(1):201-6.
(7) Low-saturated fat dietary counseling starting in infancy improves insulin sensitivity in 9-year-old healthy children: the Special Turku Coronary Risk Factor Intervention Project for Children (STRIP) study. Kaitosaari T, Rönnemaa T, Viikari J, Raitakari O, Arffman M, Marniemi J, Kallio K, Pahkala K, Jokinen E, Simell O. Diabetes Care. 2006 Apr; 29(4):781-5.
(8) https://www.heart.org/en/healthy-living/healthy-eating/eat-smart/fats/trans-fat
(9) Hu FB, Manson JE, Stampfer MJ, Colditz G, Liu S, Solomon CG, Willett WC. Diet, lifestyle, and the risk of type 2 diabetes mellitus in women. N Engl J Med. 2001 Sep 13;345(11):790-7. doi: 10.1056/NEJMoa010492. PMID: 11556298.
